Upadłość konsumencka jest to w zasadzie szereg czynności mających na celu oddłużenie osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej, która stała się niewypłacalna. Niewypłacalności to taki stan, w którym dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych.

Nie jest to jednak, wbrew powszechnemu mniemaniu, zupełnie nowy start dla zadłużonej osoby, bez jakichkolwiek konsekwencji.

Zasadniczo umorzenie obejmuje wszystkie zobowiązania upadłego, które wykazał on we wniosku, a także takie, które powstały po zgłoszeniu się wierzycieli w trakcie postępowania upadłościowego. Trzeba jednak pamiętać, że w postępowaniu upadłościowym dochodzi do likwidacji (czyli w skrócie sprzedaży) całego lub części majątku dłużnika.

Chyba najbardziej dobitnym przykładem jest sprzedaż mieszkania dłużnika. W takim przypadku sędzia-komisarz wydziela upadłemu kwotę odpowiadającą przeciętnemu czynszowi najmu lokalu mieszkalnego w tej samej lub sąsiedniej miejscowości na okres do dwunastu do dwudziestu czterech miesięcy.

Co zmienia się w przepisach ustawy?

Najbardziej doniosłą zmianą jest brak konieczności przeprowadzenia badania, z jakich przyczyn doszło do stanu niewypłacalności dłużnika, nowelizacja uchyla więc przepis, na mocy którego sąd oddalał wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub w skutek rażącego niedbalstwa.

Okoliczności te będą jednak weryfikowane później, na etapie ustalania planu spłaty wierzycieli (czyli swoistego harmonogramu spłaty zadłużenia) - dotychczas nie mógł on przekraczać okresu 36 miesięcy. Jednakże, w przypadku gdyby upadły dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub w skutek rażącego niedbalstwa, plan spłaty nie może być ustalony na okres krótszy niż 36 miesięcy ani dłuższy niż 84 miesiące. Dla dłużnika jest to po prostu przedłużenie tej niedogodności.

Jednocześnie nałożono nowe wymogi dotyczące wniosku o ogłoszenie upadłości, np. wniosek powinien zawierać następujące informacje:

- informację o czynnościach prawnych dokonanych przez dłużnika w ostatnich dwunastu miesiącach przed dniem złożenia wniosku, których przedmiotem były nieruchomości, akcje lub udziały w spółkach;

- informację o czynnościach prawnych dokonanych przez dłużnika w ostatnich dwunastu miesiącach przed dniem złożenia wniosku, których przedmiotem były ruchomości, wierzytelności lub inne prawa, których wartość przekracza 10 000 zł;

- oświadczenie o prawdziwości danych zawartych we wniosku.

Istotne zmiany następują również dla dłużników, którzy nie posiadają żadnego majątku - będą mogli skorzystać z uproszczonej procedury w zakresie upadłości.

Jednocześnie nowelizacja wprowadza instytucję skargi na czynności syndyka (a więc osoby prowadzącej postępowanie upadłościowe), w przypadku gdyby prawo upadłego, wierzyciela lub innej osoby zostało w skutek czynności lub zaniechania syndyka naruszone lub zagrożone.

Wprowadzono również istotną zmianę w zakresie umorzenia postępowania przez Sąd. Sąd umorzy takie postępowanie, jeśli zostanie ujawnione, że dane podane przez dłużnika we wniosku o ogłoszenie upadłości są niezgodne z prawdą lub niezupełne, chyba że niezgodność lub niezupełność nie są istotne lub przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi. Skutkiem umorzenia postępowania jest możliwość dochodzenia zaspokojenia przez wierzycieli na zasadach ogólnych. Jednakże postępowania nie umarza się, jeżeli takie umorzenie mogłoby skutkować pokrzywdzeniem wierzycieli.